In Zwartewaal bevind zich één begraafplaats waar zowel militaire als burger slachtoffers liggen begraven.
De Algemene begraafplaats aan de wouddijk.
Bron: Bevrijdingsfestival Brielle
Op deze begraafplaats bevinden zich de graven van:
Geallieerd: L.S.G. Wheeler, P.Lowman, S.H.J. Grommbridge, H. Browes, H.M. Monk, I.C.B. Worthingtom-Wilmer
Burger: J. van der Zee, W. van der Zee, H. van der zee, D. Hobbel, P. de Raadt.
De zes geallieerde graven.
Bron: Bevrijdingsfestival Brielle
L.S.G. Wheeler |
P. Lowman |
S.H.J. Groombridge |
 |
 |
 |
H. Browes |
H.M. Monk |
I.C.B. Worthington-Wilmer |
 |
 |
 |
Bron: Bevrijdingsfetsival Brielle
De graven van van der Zee en Hobbel.
Bron: Bevrijdingsfestival Brielle
 |
Geboren Beroep Groep Gefusilleerd
|
27-01-1889
Verzet 06-12-1944 Duinen Rockanje |
 |
Bron: historische werkgroep zwartewaal / Bevrijdingsfestival Brielle
 |
Geboren Beroep Groep Gefusilleerd
|
26-10-1916
Verzet 06-12-1944 Duinen Rockanje |
 |
Bron: historische werkgroep zwartewaal / Bevrijdingsfestival Brielle
 |
Geboren Beroep Groep Gefusilleerd
|
23-01-1925
Verzet 06-12-1944 Duinen Rockanje |
 |
Bron: historische werkgroep zwartewaal / Bevrijdingsfetsival Brielle
Het verhaal van de familie van der Zee.
Eind september 1944 werd er door de LO (Landelijke organisatie voor hulp aan onderduikers) een gedeserteerde Hollandse SS-er die bij zijn familie in Rockanje zat ondergedoken ondergebracht bij de gebroeders Koene. Deze SS-er werd later opgepakt en verhoord. Inselkommandant Schermuly liet naar aanleiding van de verkregen informatie meerdere huiszoeking in Zwartewaal uitvoeren. Onder andere bij de familie van der Zee. Van de familie zaten meerdere van de elf kinderen in het verzet. De SS-er had Anton van der Zee aangewezen als verzetsman. Deze werd niet gevonden omdat hij samen met zijn broer Arij en Jan Goris sliep op een botter in de haven. Hoewel de Duitsers aan boord waren geweest, zijn ze niet ontdekt. Twee zoons en Kobus Voogt werden in het huis ontdekt en opgepakt. Omdat het gehele gezin volhield dat ze niet wisten waar Anton was, werden vader van der Zee en de twee zoons Hendrik en Willem en Kobus meegenomen naar Brielle en vastgezet in de HBS. Tijdens het verhoor door de Sicherheitsdienst heeft men niets losgelaten. Jan, Hendrik en Willem van der Zee worden samen met de drie Rockanjenaars, Cornelis Langendoen, Johan Groeneveld en Willem de Waal, in de duinen van Rockanje doodgeschoten. Het monument Duinen Tweede Slag in Rockanje herinnerd aan deze fusillade.
 |
Geboren Beroep Groep Omgekomen
|
26-02-1922 Marechaussee Binnenlandse Strijdkrachten 08-05-1943 Ridderkerk |
 |
Bron: historische werkgroep zwartewaal / Bevrijdingsfestival Brielle
Dirk Hobbel, van beroep marechaussee, is geboren in Zwartewaal op 26 juni 1922. Hij duikt gedurende de oorlog onder in Ridderkerk en sluit zich aan bij de BS (Binnenlandse Strijdkrachten). Deze is opgericht op 5 september 1944 om de weinig samenwerkende verzetsgroepen te bundelen en staat onder leiding van prins Bernhard.
In de vooravond van 8 mei begeeft een ploeg van de BS zich op verzoek van de burgemeester naar Bolnes om daar “moffenmeiden” op te halen. Het oppikken van de arrestanten trekt bekijks. Eén van de BS’ers probeert met een waarschuwingsschot het publiek op afstand te houden. Helaas haalt hij de trekker te vroeg over en schiet BS’er Wim de Groot in zijn dijbeen. De arrestatiewagen onderweg naar Ridderkerk, maakt een stop bij de dokter op de Donckselaan. Een politieagent stopt een personenwagen van de Wehrmacht die bij een villa vandaan komt waar meerdere Duitsers zitten. In de auto zit de Duitse officier Hans Günther met naast hem zijn Nederlandse vriendin. Zij wordt aangehouden waarbij een worsteling tussen de agent en de vrouw ontstaat. Günther trekt zijn wapen, maar wordt door BS’er Aart Hooijmeijer onder schot gehouden en gedwongen uit te stappen met zijn handen omhoog. Tijdens het uitstappen drukt Günther verscheidene malen op de claxon. Uit de villa kwamen Duitsers aanstormen. De Oberwachtmeister gooide een granaat naar de arrestanten auto. Er ontstond en vuurgevecht tussen de BS’ers en de Duitsers. Tijdens het steeds feller wordende gevecht zochten de BS’ers dekking in dokterswoning. Twee voorbijgangers werden dodelijk getroffen De Duitsers gooide een granaat in het huis. De BS’ers die konden ontsnappen werden bijna direct gepakt. Ze werden met de handen omhoog tegen de garage gezet en onder luid geschreeuw en gesnauw van de onder invloed van alcohol verkerende Duitsers gefouilleerd. Op bevel van Günther werden zij één voor één op circa drie meter afstand neergeschoten. Twee man overleefden de executie. Dirk Hobbel, die door vallend puin in het doktershuis gewond raakte, werd door een Duitse soldaat als antwoord op zijn kreunen doodgeschoten. Op 10 mei rond het middaguur kwamen twee BS’ers uit Ridderkerk op de commandopost in het gemeentehuis met de mededeling dat Dirk zonder vorm van proces door de Duitsers was doodgeschoten. In mei 1947 werd aan de Donckselaan 4 een monument onthult met een plakkaat waarop de namen van de slachtoffers van deze gruwelijke gebeurtenis worden vernoemd. Dirk Hobbel heeft postuum het verzetsherdenkingskruis ontvangen. Lees het uitgebreide verhaal over deze gebeurtenis op pagina 20 / 22 van de nieuwsbrief van Stichting Streekarchief Eiland IJsselmond via streekarchief IJsselmonde.
 |
Geboren Beroep Omgekomen
|
02-06-1920 Distributie ambtenaar 04-03-1943 Brielle
|
 |
Bron: historische werkgroep zwartewaal / Bevrijdingsfestival Brielle
Pieter de Raadt is slachtoffer van het vergissingsbombardement op Brielle. Zie: Bommen op Brielle
In Zwartewaal bevinden zich twee monumenten die ons doen herinneren aan de tweede wereldoorlog.
Het Oorlogsmonument op de kruising van de Havenkade, Noordeinde en Elfwekenlaan.
Bron: Bevrijdingsfestival Brielle
Het Verwoeste Huis aan de Meeldijk.
Bron: Bevrijdingsfestival Brielle
Geboren: 29 oktober 1914 Zeemansgraf: 14 mei 1940, Oostgat.
Bron: oorlogsgravenstichting / marhisdata / googlemaps
Jacob Geilvoet, geboren 29 oktober 1914, is stoker aan boord van de stoomsleepboot Noordzee 2, een sleepboot van de firma L. Smit & Co uit Rotterdam. Deze is door de marine op 24 augustus 1939 gevorderd en ingezet als Bewakingsvaartuig 34. Tijdens een patrouille op 14 mei 1940 op de Westerschelde wordt een reddingsvlot opgepikt van een Noors schip ter hoogte Zoutelande bij de grensboei Deurlo-Oostgat. Tijdens het wachten om dit vlot af te geven verdaagt de BV 34 op een Duitse magnetische mijn. Een Britse torpedoboot pikt twee opvarende op. De BV 34 ligt deels ingegraven in het zand op een diepte van 9 meter en heeft officieel de status van oorlogsgraf. Zestien opvarende komen om, waaronder oud inwoner Korstiaan van der Pijl (Zwartewaal).
Jacob Geilvoet wordt genoemd in de digitale erelijst van Gevallenen 1940-1945.
Geboren: 01 oktober 1922 Gefusilleerd: 05 december 1944, Zwartewaal.
Bron: historische werkgroep zwartewaal
Jan Koene is de broer van Pieter Johannes Koenen en oud inwoner Willem Koene.
Geboren: 21 september 1920 Gefusilleerd: 05 decmber 1944, Zwartewaal.
Bron: historische werkgroep zwartewaal
Pieter Johannes Koene is de broer van Jan Koene en oud inwoner Willem Koene.
Het verhaal van de gebroeders Koene.
De familie Koene woonde op de Meeldijk en verhuizen in de oorlog naar Ede. De twee broers blijven in Zwartewaal wonen. De LO (landelijke organisatie voor hulp aan onderduikers) zocht contact met de gebroeders. Spoedig groeide de schuilplaats uit tot een bolwerk van verzet. Hoewel het huis nog geen 200 meter van de Groene Kruisweg lag, was het zeer geïsoleerd. Dit kwam omdat de bezetter de dijk over een breedte van 10 meter voor de een tankgracht weggegraven had. Het huis kreeg de schuilnaam “Vlotbrug”. Nadat er al drie onderduikers bij hun in huis hadden gezeten, kregen de geboeders eind september 1944 het verzoek om een gedeserteerde Hollandse SS-er onderdak te bieden. Hij zat eerder ondergedoken bij zijn gezin in Rockanje. Alhoewel de plaatselijke KP hem wilde doodschieten werd hij toch ondergebracht bij de gebroeders Koene. Enige tijd later kreeg men het verzoek om drie Italianen onder te laten duiken. Zij wilden deserteren uit het Duitse leger. De gedeserteerde Nederlandse SS-er werd verplaatst naar Tinte en de drie Italianen kregen onderdak op de Meeldijk. De gedeserteerde SS-er werd ontdekt en opgepakt. Hij heeft tijdens zijn verhoor door Inselkommandant Schermuly alles wat hij wist vertelt om zijn eigen leven te redden. Hierdoor wist men dat er wapens gesmokkeld werden met de boot van de familie van der Zee. Wat overigens door Anton van der Zee werd ontkend i.v.m. de veelvuldige controle van de Duitsers op het water. Naast diverse namen van verzetsmensen en radiobezitters werden ook de drie Italianen door hem verraden. Op 4 december 1944 ‘s avonds stuurt Schermuly soldaten naar Zwartewaal om daar vissersboten te controleren en invallen te doen bij de familie van der Zee en Koene. Tevens worden er in Rockanje diverse personen opgepakt. De Duitsers omsingelden het huis op de Meeldijk en wisten met het verklapte geheime klopteken Jan en Johan Koene naar buiten te lokken. Ze werden vrijwel direct “op de vlucht” doodgeschoten. Het huis werd door middel van handgranaten in brand gestoken. Hierbij komen Salvatore Scanio en Francesco Convas om het leven. Franco di Iullio weet te vluchten en verstopt zich in een hooiberg. Later wordt hij door de LO naar Pernis gebracht. Hij overleefd de oorlog. Het monument Het Verwoeste Huis herinnerd aan deze aanslag. Jan en Pieter Johannes worden begraven op de algemene begraafplaast aan de Wouddijk. Op 27 juni worden ze herbegraven op de algemene begraafplaats in Veenendaal in het graf van hun broer Willem. In december 1972 worden de broers herbegraven op de Erebegraafplaats in Loenen.
Jan en Pieter Johannes worden genoemd op het oorlgsmonument in Zwartewaal en in de erelijst van Gevallenen 1940-1945, welke in de entree van de tweede kamer der Staten Generaal ligt.
Kort, Cornelis MaartenGeboren: 19 november 1916 Omgekomen: 16 september 1945, Hainan.
Bron: historische werkgroep zwartewaal / oorlogsgravenstichting
Cornelis Maarten Kort is geboren in Middelburg. In september 1935 wordt hij geschikt bevonden voor uitzending en vertrek als genie soldaat 2de klas per Johan van Oldebarneveldt naar Oost Indie. Daar wordt hij ingelijfd bij het 14de regiment Infanterie. Hij wordt gestioneerd in Tjimati. Daarna in Soerabaja en Ambon en heeft de rang Brigadier der Artillerie. Voor de verdediging van Ambon tegen een eventuele Japanse aanval waren er Australische troepen, 1131 man. Verder waren er ongeveer 240 Nederlandse manschappen van KM en KNIL. Rond 29 januari 1942 vallen de Japanners Ambon aan. De overmacht van de Japanners was zo groot, dat de overgave binnen enige dagen plaats vond. De geallieerde krijgsgevangenen in de omgeving van Ambon-stad werden ondergebracht in het Tantoei-kamp. Op 25 oktober 1942 vertrekt de Taiko Maru met de krijgsgevangenen (263 Australiërs en 267 Nederlanders) naar het eiland Hainan. Op 5 november 1942 komt het schip aan en worden de krijgsgevangenen overgebracht naar het kamp Haischau. De krijgsgevangenen worden te werk gesteld in de haven Hukurei, de steenfabriek en ijzermijnen. Ook wordt er aan wegen en een vliegveld gewerkt. De Japanners zijn zeer gewelddadig en het voedsel is op rantsoen. Diverse ziektes breken uit zoals paratyfus en Beri-Beri. De krijgsgevangenen blijven tot hun bevrijding op 12 september 1945 op het eiland. Bijna 200 krijgsgevangenen overleven het kamp niet. Cornelis Maarten Kort overlijdt 4 dagen na hun bevrijding. Hij wordt ter plaatse begraven en in 1946 herbegraven op de Erebegraafplaats Sai Wan in Hongkong.
Cornelis Maarten Kort wordt genoemd op het oorlgsmonument in Zwartewaal en in de erelijst van Gevallenen 1940-1945, welke in de entree van de tweede kamer der Staten Generaal ligt.
Geboren: 11 juni 1940 Zeemansgraf: 24 april 1944, Het Kanaal.
Bron: historische werkgroep zwartewaal / marihisdata
Marinus Teun Weijman, geboren 11 juli 1920, is machinist op de sleepboot Roode Zee van de firma L. Smit & Co uit Rotterdam. Begin mei 1940 ligt de sleepboot op station op de Bermuda-eilanden. Daar verricht zij sleep en bergingswerk in het Caribisch gebied en langs de oostkust van Amerika. Omdat met name de bemanning actief wil deelnemen aan de bevrijding van Europa en Nederland verdaagt zij in 1943 in de Middellandse Zee. In november dat jaar sleept ze de Cape Mohican van Malta naar Falmouth. Op 21 april 1944 krijgt ze de opdracht om vanuit Dungeness een aantal caissons naar Portsmouth te brengen in voorbereiding op de geallieerde invasie van Normandië. In de nacht van 23 op 24 april zijn vanuit Cherbourg zes Duitse Schnellboten opzoek naar geallieerde schepen.
Bron: s-boot / googlemaps
Om 4:45 wordt de Roode Zee nabij Dungeness getroffen door een torpedo afgeschoten door de Schnellboot S 100. De sleepboot zinkt direct en alle 15 bemanningsleden komen om, waaronder oud inwoner Jochgem Rietdijk (Rozenburg).
Marinus Teun Weijman wordt genoemd op het oorlgsmonument in Zwartewaal en in de digitale erelijst van Gevallenen 1940-1945.
